Onverwachte wending

Dat verwacht je nou niet, om tijdens de rally van de sociaal-democratische partijen in gesprek te raken met iemand die bijzonder veel interesse in de Nederlandse politiek vertoont. Mijn eerste verrassing verdween echter snel om plaats te maken voor een zeer ongemakkelijk gevoel. Deze Albanese ex-moslim bleek namelijk Macedoniës grootste Geert Wilders fan. En hij ging er voor het gemak maar van uit dat alle Nederlanders volledig achter deze hoogblonde nationale held staan. Na een korte maar krachtige discussie waren we denk ik allebei zwaar teleurgesteld...

Verkiezingskoorts (2)

Gisteren was het de beurt aan de grootste partij om het centrale plein van Kumanovo in beslag te nemen. En ze maakten er werkelijk een spectaculair gebeuren van. Bekende zangers, vuurwerk en vlaggen alom. Maar de mooiste campagnestunt vond ik wel deze auto:
En natuurlijk heb ik mijn uiterste best gedaan om de populaire minister-president op de foto te krijgen. Zodra hij het podium opkwam staken alle per bus aangevoerde supporters hun toortsen aan, ging de muziek een standje harder en gingen alle vlaggen waardoor je daarvoor niets van het podium kon zien als bij toverslag naar beneden zodat heel Kumanovo hem kon aanschouwen. Nikolaj Gruevski:

Verkiezingskoorts

De verkiezingsstrijd is in Macedonië is zijn hoogtepunt aan het naderen. Ieder televisieprogramma wordt onderbroken voor minstens een kwartier aan politieke rallies, gladde partijspotjes en oproepen om vooral te gaan stemmen. Interessant genoeg gebruiken de grootste partijen Italianen in hun campagne die in gepassioneerd Italiaans de roem van de Macedonische natie en de geweldige samenwerking met Berlusconi loven.
Om een beetje een beeld te geven van de verkiezingsmanie, hier wat plaatjes;

De verkiezingsstrijd is ook een posterstrijd; deze muur was vorige week nog bedekt met posters van de oppositiepartij, maar nu prijkt er meters lang het hoofd van de huidige minister-president.

Nieuwbouw in de Albanese wijk in Skopje is volledig behangen met Albanese vlaggen en posters van de grootste Albanese partij.

Gisteren was de eerste grote politieke rally in Kumanovo, van DPA, de Albanese partij die nu in de coalitie zit (maar niet de grootste Albanese partij is). Bussen vol enthousiaste supporters reden eerst wat rondjes door de stad, om daarna een paar uur bezit te nemen van het centrale plein. 'Jungjatjeta!', de verkiezingsslogan van DPA, is trouwens Albanees voor 'Hallo!'.

De voorbereidingen voor de DPA-rally; veel vlaggen (waaronder een aantal keer de Amerikaanse vlag!), spanddoeken en vooral heel harde muziek. Zelfs de grote Skopsko-poster (het biermerk uit Skopje) werd van een Albanese vlag voorzien. Waarnemers van de verkiezingen hebben kritiek geleverd op het gebruik van kinderen in de politieke campagnes.

Toše

Een volledig verslag over Macedonië kan niet zonder Toše te noemen. Toše is alomtegenwoordig; op de televisie, in cafés en winkels, als poster in de fotowinkel en als geluksbrenger in de bus. Toše Proeski was 26 toen hij afgelopen oktober om het leven kwam bij een auto-ongeluk, op het hoogtepunt van zijn zangcarrière. Het hele land was in rouw toen hij overleed, hij kreeg een officiële staatsbegrafenis en zijn woonplaats Kruševo is een soort bedevaartsoord geworden voor zijn vele fans. Naast dat hij enorm succes had met zijn nummers, waaronder nieuwe interpretaties van klassieke Macedonische liederen, was hij zeer populair doordat hij zich inzette voor goede doelen zoals Unicef en USaid.

Kortom, tijdens zijn leven is hij al zo ongeveer zalig verklaard, maar nu hij dood is, lijkt heiligverklaring niet meer ver weg. De eerste wonderen zijn dan ook al geschied. Een boer die op traditionele wijze paaseieren schilderde, kreeg spontaan een afdruk van het hoofd van Toše te zien. Ook schijnt er een foto te circuleren waarop het gezicht van Toše in een wolkformatie te ontcijferen is.

Uiteraard wordt ook van mij verwacht dat ik enthousiast meeneurie bij het zoveelste Toše nummer, serieus blijf kijken als de volgende wonderbaarlijke Toše-verschijning plaatsvind en vooral meezwijmel bij iedere foto die ik onder mijn neus krijg. Ik laat het oordeel over deze nationale held dan ook geheel aan jullie over.

Briesje

In de reisgids stond iets over de grote angst van Macedoniërs voor tocht als brenger van alle mogelijke ziekten, maar tot nu toe leek mij dit een wat overtrokken observatie. Nu het echt warm begint te worden, blijkt deze angst echter bijzonder levend. In de snikhete bus blijven alle schuifraampjes potdicht, maar dit dacht ik nog te kunnen verklaren doordat bussen hier doorgaans niet in optimale staat verkeren. Totdat ik vandaag in een heuse strijd verwikkeld raakte met mijn taxichauffeur naar Skopje. Aangezien de busprijzen gestegen zijn, is het nu even duur om een illegale taxi naar de hoofdstad te nemen en die luxe laat ik mij niet ontzeggen natuurlijk. In Skopje houden ze van grote kruispunten en stoplichten, dus stond de auto vaak stil, in de brandende zon. Dat werd mij toch echt te heet, dus deed ik het elektrisch bedienbare raam open. Zodra de taxi weer reed, gebruikte de chauffeur echter zijn knopjes om het raam weer potdicht te doen. Voor het zoveelste stoplicht was ik volledig vastgezogen aan mijn stoel van het zweten en deed ik wederom het raam open. En jawel, zodra we ook maar iets bewogen deed mijn grote vriend het raam snel dicht. Dit tafereel herhaalde zich tot vijf keer toe.

Toen ik op de terugweg een chauffeur had die zijn eigen raam wijd open had staan, kon ik mijn geluk dan ook niet op. Totdat de mevrouw naast mij hem gedecideerd vroeg of hij wel onmiddellijk dat raam dicht wilde doen zeg, ze zou nog eens kou vatten.

Spanningen

Twee dagen geleden was de officiële aftrap van de campagne voor de vervroegde verkiezingen in Macedonië. Op initiatief van de grootste Albanese partij zijn die ruim twee jaar eerder uitgeschreven vanwege de mislukte toelatingspoging tot de NAVO. Als paddestoelen vliegen er opeens overal kleine partijkantoortjes uit de grond. Lidmaatschap van een politieke partij is een belangrijke voorwaarde om aan een goede baan te komen, dus veel pas afgestudeerden brengen hun tijd door in deze kleine hokjes, al koffiedrinkend en flyers aanprijzend.

Helaas zijn er nu al incidenten geweest die de spanningen flink hebben doen stijgen, waaronder een aanslag op de leider van de grootste Albanese oppositiepartij. Het vermoeden is dat deze aanslag is gepleegd door een rivaliserende Albanese partij.

Vreemd genoeg was een van de eerste reacties van de burgemeester van Tetovo, waar de gewelddadige incidenten plaatsvonden, om de scholen te sluiten. Het schooljaar duurt hier al bijzonder kort met een zomervakantie van ruim drie maanden, maar het lijkt alsof de autoriteiten problemen op denken te lossen door leerlingen nog minder naar school te laten gaan. Toen er na de onafhankelijkheid van Kosovo in Struga een grote vechtpartij tussen jonge Albanezen en Macedoniers was, zijn de scholen ruim een maand (!) gesloten gebleven terwijl de gemeente en het ministerie van onderwijs een oplossing voor de onderlinge spanningen zochten. Uiteindelijk kwamen ze met het briljante plan om de scholen ook daar op etnische lijnen te scheiden. Soms is Macedonie best frustrerend...

Reggea Man!

Kumanovo is niet echt het stralend middelpunt van Macedonië. Hoewel ik het hier prima naar mijn zin heb, is het soms jammer dat ik alle hippe concerten en feestjes in Skopje misloop, aangezien de laatste afreismogelijkheid terug naar Kumanovo om acht uur 's avonds is. Zelfs de illegale taxi's die een grote omweg maken om maar niet de tolweg te hoeven nemen, houden het om deze tijd voor gezien. In Kumanovo is er natuurlijk genoeg vermaak met Turbofolk karaoke en Engelse coverbandjes, maar soms wil een mens iets anders.

Vandaar dat ik afgelopen zondag afreisde naar Skopje voor het Bob Marley Tribute Festival, dat de hele dag duurde. Met de zon op mijn hoofd was het goed toeven tussen de voor de afwisseling niet allemaal zwaar opgemaakte en gestylede mensen en natuurlijk de vrolijke reggeabeats. Een dikke wietlucht was erg toepasselijk geweest voor het creëren van een echte rastasfeer, maar in plaats daarvan laafde men zich aan halve liter blikken Skopsko, het lokale bier. En omdat ik was aangeschoven bij een groep internationale vrijwilligers die ook in Kumanovo wonen, hoefde ik me geen zorgen te maken of ik de laatste bus wel zou halen. Een taxi in de late uurtjes is als je met zijn vieren bent opeens heel betaalbaar.

Loesje in Macedonië

Loesje is druk bezig om de wereld te veroveren en daar hoort natuurlijk ook Macedonië bij. Zaterdag heb ik met vier enthousiastelingen de electriciteitskastjes en prullenbakken in Skopje van Loesje-posters en door Jasna ontworpen stickers voorzien. Mijn plakervaringen in Groningen werden doorgaans gekenmerkt door in het donker en de kou zo snel mogelijk alle posters te plakken zonder dat de politie verhaal kwam halen. Hier niets van dat alles. Midden op de dag, met de stralende zon op ons hoofd, gingen we op ons gemak alle mooie plakplekken te lijf, soms zelfs gadegeslagen door passerende politieagenten. Alleen toen we een poster in de buurt van een regeringsgebouw wilden plakken, verzocht een agent ons vriendelijk om de muur een paar meter verderop te lijf te gaan. Behalve de leuke plakervaring, kreeg ik zo ook een hele andere kant van Skopje te zien. En om de dag helemaal een mooi randje te geven, vierden we deze eerste Loesje actie in Skopje in de Irish Pub met een heerlijk Kwakbiertje. Nu maar hopen dat mijn blaren snel verdwijnen.

Paasbest

‘Er op je paasbest uitzien’, wordt hier erg letterlijk genomen. Op de avond voor Pasen liep heel Macedonisch Kumanovo volledig opgetut door de straten om het paasfeest in te luiden. De dresscode varieerde, maar de minirok, strakke truitjes en overdaad aan make-up voor de vrouwen en grote hoeveelheden gel en aftershave voor de mannen domineerden de straten rond de twee belangrijkste kerken in het centrum. Sinds vrijdagavond werden de gezangen van de priesters al integraal uitgezonden via luidsprekers, maar rond half twaalf werd het volume nog hoger gezet. De kaarsenverkopers deden goede zaken, want de gewoonte is om met kaars in de hand de priester die plechtig een icoon draagt te volgen en rondjes om de kerk te lopen. En dan het liefst drie of meer rondjes natuurlijk!

Valentina en ik lieten de rondjes om de kerk echter voor wat ze waren en gingen naar haar huis om met een kersenrakija in de hand samen met haar moeder, broers en aanhang tot diep in de nacht de clips op tv te becommentariëren*. Rakija is een doorgaans zelfgebrouwde jeneverachtige drank, dus bijzonder vrolijk tolde ik een paar uur later richting mijn paasbeste bed. Om om tien uur ’s ochtends alweer een rakija voorgeschoteld te krijgen bij de familie waar ik was uitgenodigd voor het paasontbijt. Dat die Macedoniërs überhaupt nog een lever hebben mag een klein wonder heten. Gelukkig bestond het ontbijt uit enorme hoeveelheden gehaktbrood, gebraden kippen, brokken kaas, ham en versgebakken brood, dus onder het drinken kon ik een fatsoenlijke bodem creëren. De 8-jarige zoon des huizes was intussen niet meer te houden omdat hij met een mandje langs alle deuren in de buurt mocht om eieren, geld en snoepgoed te vragen. Maar de meest bijzondere paastraditie die me werd uitgelegd was wel dat je jezelf op paasochtend onder de douche in dient te smeren met rood geverfde eieren en een kruid uit de bergen, om de rest van het jaar verzekerd te zijn van gezond lijf en leden.

En dan vonden ze het maar een rare gewoonte dat wij paaseieren verstoppen …

* De televisie staat hier echt altijd aan, of wordt juist speciaal voor het bezoek aangezet. Ook toen wij gasten hadden, werd ons vriendelijk verzocht of de televisie aan mocht.

Integratieproblemen

Je merkt toch dat je erg Nederlands bent als je overburen, die je één keer eerder even in de lift hebt gesproken, je beschuldigend vragen waarom je nou nog stééds niet bent komen koffie drinken.